Baza orzeczeń sądowych – ułatwienie dla pracy prawnika?
Czy baza orzeczeń sądowych skupia wszystkie wyroki w jednym miejscu?
Teoretycznie od kilku lat tworzona jest ogólnopolska baza orzeczeń sądowych mająca na celu skupianie wyroków różnych sądów w jednym miejscu, co ma ułatwić pracę prawnikom, samym sądom, a przede wszystkim umożliwić wgląd obywatelom w bazę orzecznictwa. Jednocześnie miało to sprzyjać ujednolicaniu dokumentów sądowych.
W teorii pomysł jest prosty i bardzo dobry. W praktyce jednak nie zawsze się sprawdza. Przede wszystkim sądy nie publikują na bieżąco swoich orzeczeń tłumacząc się zbytnim obłożeniem pracą, co jest zgodne z prawdą. Pracownicy sekretriatów sądowych są przepracowani, mają trudności z uporaniem się z bieżącym natłokiem zajęć, zatem dołożenie mi dodatkowej pracy spowoduje dodatkowe spowolnienie pracy sądów.
Warto wyjaśnić, że baza orzeczeń sądowych to nie tylko konieczność publikacji wydanego orzeczenia na określonym portalu. To przede wszystkim okonieczność zanonimizowania danych. Orzeczenie publikowane w bazie nie może zawierać danych identyfikujących strony postępowania. Tym samym wszystkie cechy szczególne, sygnatury, nazwiska, itp. należy poddać procedurze anoniizacji. Jest to o tyle trudne, iż sądy nie dysponują żadnym systemem pozwalającym na przeprowadzenie tego zabiegu sprawnie i w sposób ustandaryzowany. Tym samym nie dość że spotykamy się z ogólnym nieładem w tym zakresie, bowiem każdy sąd kieruje się własnymi regułami anonimizowania danych, to nadto przeprowadzenie tej procedury obciąża pracowników sekretariatów sądowych, którzy muszą anonimizować dane zawarte w orzeczeniach manualnie.
Przykładowe portale z orzeczeniami
Baza orzeczeń sądowych nie jest jednolita. Najbardziej rozwinięta jest Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych, która zawiera praktycznie wszystkie orzeczenia oczywiście tych sądów, które publikują je na bieżąco, co jak wskazano wcześniej, jest skomplikowane i nie zawsze sądy się tym zajmują. Zaraz za tą bazą plasuje się Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych. Swoją odrębną bazę posiada również Trybunał Konstytucyjny i Sąd Najwyższy.
Jak widać mnogość portali sprawia pewnoą trudność w sprawnym wyszukiwaniu interesujących nas orzeczeń. W związku z tym powstają rozwiązania alternatywne.
Aby rozwiązać wskazany problem, trwają pracę nas Systemem Analiz Orzeczeń Sądowych czy Interdyscyplinarnym Centrum Modelowania Matematycznego i Komputerowego. Nadto istnieją odrębne rozwiązania alternatywne. Baza orzeczeń sądowych, która może przypaść nam do gustu jako jej użytkownikowi to m.in. Baza Standardy Prawa. Jest to prosta w użytkowaniu wyszukiwarka publikowanych orzeczeń sądowych według określonych kategorii. Tym samym możemy posłużyć się jedną wyszukiwarką zamiast analizować czy baza orzeczeń sądowych istnieje dla każego sądu z osobna.
Różnorodność dokumentów
Odrębnym problemem sprawiającym, że baza orzeczeń sądowych nie może być całkowicie spójna jest brak jednolitości orzeczeń sądowych. Różnią się one w zakresie sposobu datowania, oznaczania stron, składu orzekającego, itd. To uniemożliwia sprawną analizę orzecznictwa. W związku z tym odrębny zakres prac stanowią pracę nad ujednoliceniem standardów technicznych dokumentów z orzeczeniami.
Podsumowanie
Pomysł stworzenia spójnego systemu jakim jest baza orzeczeń sądowych jest bardzo dobry i warto włożyć wysiłek, jak również zainwestować, w przypadku rządzących, środki finansowe na jej rozwinięcie i rozpropagowanie. Jednocześnie należy stworzyć rozwiązania ujednolicające standardy techniczne orzeczeń oraz odpowiednie programy anonimizujące dane, tak, by sądy iały możliwość sprawnego, a przede wszystkim bieżącego publikowania wydawanych orzeczeń, co pozwoli na zapoznanie się z aktualną linią orzeczniczą jak również alanizować następujące po sobie zmiany i rozwój zajmowanych w określonych sprawach przez sądy stanowisk w zależności od zmian w prawie.